Montessorionderwijs

Naar groei en verantwoordelijkheid

In ons onderwijs wordt veel aandacht besteed aan het leren maken van keuzes en het dragen van verantwoordelijkheid voor jezelf, voor elkaar en voor de omgeving. Hiertoe worden al in de onderbouw allerlei eenvoudige gewoontelesjes en taken met de kinderen besproken en afgesproken. De taken worden in de loop van de schoolperiode groter, verantwoordelijker en gecompliceerder.
Hoe verder de leerlingen zijn in hun ontwikkeling en hoe steviger hun basis is, des te beter kunnen de leerlingen omgaan met hun werkplanning, zodat ze leren te anticiperen en zich aan een tijdschema leren houden. Het leren leren staat als doel centraal.

De Montessorimethode is niet alleen een manier van werken op school, maar vooral ook een manier van omgaan met kinderen.
Het is belangrijk dat kinderen hun aanleg, hun creativiteit en hun andere talenten kunnen ontwikkelen.
Kinderen worden door de leraren serieus genomen en zij worden met respect behandeld.
Dit wordt ondersteund door ze uit te dagen naar zichzelf en de wereld te kijken.
Het is dan bijna vanzelfsprekend, dat de kinderen de volwassene, de opvoeder, de begeleider, op dezelfde manier tegemoet treden.
De kinderen worden opgevoed om goed te functioneren in de toekomstige maatschappij, die van de 21e eeuw. Daartoe moeten de kinderen kennis en vakmanschap ontwikkelen, samenhang leren zien en verbanden leren leggen, creatief blijven denken en respect voor elkaar en de wereld blijvend ontwikkelen. Zo leren zij zich rekenschap te geven van wie en wat zij zijn. Een belangrijke toevoeging is dat de opvoeding thuis en op school met elkaar in overeenstemming is, zodat het kind weet waar het aan toe is en waar het op kan rekenen. Dit geeft een basisgevoel van veiligheid. Vanuit deze stabiliteit kan de persoonlijke groei en het individuele leerproces tot bloei
komen.

De sociale ontwikkeling

De sociale ontwikkeling bij kinderen wordt mede bevorderd door het werken met drie leerjaren per groep. De groepen worden onderbouw, middenbouw en bovenbouw genoemd. Het kind doorloopt de stadia van jongste, middelste en oudste binnen dezelfde heterogene groep die elk leerjaar voor een derde van samenstelling verandert. De oudsten stromen door naar de volgende bouw, de jongsten zijn de nieuwkomers in de groep. Dit is mede belangrijk omdat de huidige gezinnen één of twee kinderen omvatten, waarbij het kind in de thuisomgeving niet de kans heeft deze stadia te doorlopen. Daarnaast biedt dit ook het voordeel dat kinderen van elkaar kunnen leren, de oudsten helpen de jongsten. Hierbij speelt het principe van solidariteit een belangrijke rol: we komen voor elkaar op en we zorgen voor elkaar. Naast dit element zijn er vele momenten waarop kinderen met elkaar en van elkaar leren: tijdens de vaklessen, op het schoolplein, bij uitvoeringen en festiviteiten.

Zelfstandig

De kern van het montessorionderwijs wordt meestal samengevat in de uitspraak: "Help mij het zelf te doen".
Uitgangspunt is dat een kind een natuurlijke, noodzakelijke drang tot zelfontplooiing heeft. Opvoeding en onderwijs moeten onderkennen wat de behoeften van een kind op een gegeven moment zijn en daarop inspelen door de juiste omgeving en materialen te bieden.

De leerlingen werken individueel of in kleine groepjes aan materiaal dat zij zelf aan het begin van de dag gekozen hebben. Dat materiaal is oorspronkelijk door Maria Montessori ontworpen. De leerkracht observeert de activiteiten van kinderen, om erachter te komen waar zij behoefte aan hebben, en reikt dan materiaal aan om in die behoefte te voorzien.
Gevoelige periode
Maria Montessori meende dat er al tijdens de eerste levensjaren een enorme energie en actiedrang in het kind aanwezig is. Het wordt vanuit zichzelf gemotiveerd om zich te ontwikkelen en om te leren. Dat uit zich in een spontane belangstelling van kinderen. De onderwerpen van die belangstelling verschillen per kind en veranderen in de loop van de tijd. Dit betekent dat kinderen kortere of langere perioden ontvankelijk zijn voor bepaalde leergebieden. Als het kind zich in zo'n "gevoelige periode" bevindt, is het in staat op dat moment een functie zeer intensief te ontwikkelen. Het is de taak en de deskundigheid van de leerkracht om op deze gevoelige perioden adequaat te reageren, door het juiste materiaal in de juiste omgeving aan te bieden. Leerkrachten op een Montessorischool zijn speciaal hiervoor opgeleid.

Montessorimateriaal

In de klas wordt gebruikgemaakt van speciale leermaterialen, die speciaal afgestemd zijn op de leeftijd van de kinderen in de verschillende bouwen. In het begin gaat het vooral om ontwikkelingsmateriaal, later ook om didactisch materiaal. Er wordt onderscheid gemaakt tussen zintuiglijk materiaal (wordt vooral in de onderbouw gebruikt), taal- en rekenmateriaal (in moeilijkheid oplopend van onder- tot bovenbouw) en materiaal ten behoeve van het kosmische onderwijs.
Het Montessorimateriaal is een kenmerkend onderdeel van het Montessorionderwijs. Het materiaal vormt de ruggengraat van de methode en maakt het zelfstandig werken op het eigen niveau van het kind mogelijk. Bij de start van een taak, een les of een ontwikkelingsfase staat de vraag wat heeft dit kind, op dit moment nodig, centraal.
Vanuit het handelingsrepertoire van de leraar zullen ook andere materialen ingezet kunnen worden, zoals boeken, methoden en het digitale aanbod van lesmateriaal. Dit sluit aan bij het principe dat kinderen verschillend zijn en dus op een verschillende manier leren of informatie tot zich nemen.

De rol van de leraar

Om ervoor te zorgen dat de kinderen op de juiste manier benaderd en begeleid worden, is het van belang dat de leraren de juiste opleiding volgen of gevolgd hebben. De Montessorischolen werken met leraren die het Montessoridiploma hebben gehaald. Daarnaast is het van belang dat de Montessorischolen werken met hoogopgeleide leraren. Dat betekent dat de leraren en directeuren elk jaar op velerlei gebied in teamverband of op individueel niveau bijgeschoold worden.
Het integraal personeelsbeleidsplan (IPB) van de stichting stelt dat nieuw aan te stellen leraren die in dienst willen treden bij de vereniging geacht worden de Montessori opleiding binnen drie jaar na indiensttreding te hebben afgerond.
De leraar heeft een centrale rol bij het tot stand komen van opvoedkundige doelen en bij leerdoelen door middel van een juiste opleiding, een goede lesvoorbereiding en een voorbereide omgeving.
In de klas wordt gezorgd voor een passende aanbieding van de leerstof met de middelen die voor het kind het meest geschikt zijn. De leraar stimuleert het oefenen van vaardigheden, het uit het hoofd leren van feiten, het kritisch luisteren en kijken en het stellen van vragen.Observatie en toetsing: ontwikkeling en prestatieDe Montessorischolen beschouwen observatie en toetsing als een continue proces dat bijdraagt aan de soepele ontwikkeling van de leerling en is onlosmakelijk verbonden met Montessorionderwijs.
Het huidige tijdsgewricht stelt overmatig veel belang in het meten en toetsen van de prestaties van kinderen. Een zekere mate van toetsing is nodig om de voortgang van de ontwikkeling van het kind te bepalen, maar dient vooral om te bepalen wat de volgende stap moet zijn. Het inzicht, de ervaring en de mening van de leraar is daarbij van doorslaggevend belang. In ieder geval omdat er bepaald moet worden waar het kind het meest behoefte aan heeft en wat op dat moment aangeboden kan worden.
Voor het Montessorionderwijs is een speciaal leerlingvolgsysteem ontworpen. Het berust op een proces van signalering, observatie, registratie en evaluatie.

De Gulden Tien en de NMV

De Gulden Tien zijn de voorwaarden waaraan een montessori-instelling moet voldoen om de erkenning als montessori-instelling van de Nederlandse Montessori Vereniging te krijgen/behouden. 

Boekje Kiezen voor montessori

U vindt in deze uitgave de uitgangspunten voor montessori-educatie. Montessori-educatie staat voor opvoeding en onderwijs. Deze twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

De uitgave is speciaal bedoeld voor ouders, maar ook begeleiders, leraren, opleiders, studenten, bestuurders, onderwijskundigen en overige geïnteresseerden.

U kunt het boekje bestellen via de site van de Nederlandse Montessori Vereniging (NMV)

Klikt u hier voor het filmpje "Montessori Madness!" 
Cookie instellingen